آنچه در این مقاله میخوانید:
- 1 بررسی نسل های مختلف باندینگ و انواع ادهزیو و ادهیژن
- 1.1 باندینگ چیست؟
- 1.2 ادهزیو و ادهیژن
- 1.3 تفاوت مکانیسم باندها
- 1.4 اسمیرلایر
- 1.5 نسل های مختلف باندینگ (ادهزیو)
- 1.6 نسل اول باندینگ
- 1.7 نسل دوم باندینگ
- 1.8 نسل سوم باندینگ
- 1.9 نسل چهارم باندینگ
- 1.10 باندینگ نسل پنجم
- 1.11 باندینگ نسل ششم
- 1.12 شرکت فروش تجهیزات دندانپزشکی و پزشکی آرکاتجهیز دنت
- 1.13 باندینگ نسل هفتم
- 1.14 باندینگ نسل هشتم (یونیورسال)
- 1.15 نکاتی در رابطه با فرآیند wet کردن
بررسی نسل های مختلف باندینگ و انواع ادهزیو و ادهیژن
بررسی نسل های مختلف باندینگ و انواع ادهزیو و ادهیژن باندینگ ها، برای اولین بار در اوایل دهه 1970 معرفی و مطرح شدند. از آن زمان، تکامل تکنیک های باندینگ، دامنه عملی انجام درمان در زمینه ترمیم های دندانپزشکی را به طور چشمگیری دستخوش تغییر قرار داده است. در واقع، بیشتر ترمیمهای مستقیم و غیرمستقیم بجای اینکه مکانیکی باشند، به ساختار طبیعی دندان باند شدند. بیش از 30 سال است که تحقیقات بسیار رقابتی و توسعه محصولات و همچنین تقاضای بیماران برای داشتن ظاهر طبیعی و دندان های زیبا باعث پیشرفت ادهزیوها و تقویت عملکرد آنها شده است.
باندینگ چیست؟
باندینگ دندان یعنی استفاده از یک ماده شیمایی(رزینی) برای ترمیم دندان های پوسیده و ترک خورده و سیاه شده. نسل های باندینگ دندان در واقع سیر تحول مواد باندینگ و بهتر شدن کارایی آنها است. در عمل باندینگ دندان، مواد رزینی یا پلاستیکی با دوام و هم رنگ دندان بر روی قسمت های پوسیده آغشته می شود و با تاباندن نوری مانند نور لایت کیور به دندان چسبیده و سخت می شود.
با توجه به فروش انواع مختلف ادهزیو و نسل های باندینگ دندان، در فروشگاه لوازم و تجهیزات دندانپزشکی آرکا تجهیزدنت تصمیم گرقفیم تا مطلبی کامل و تا حد امکان جامع در مورد نسل های مختلف باندینگ دندان و انواع ادهزیو موجود در بازار و همچنین منسوخ شده برای شما عزیزان آماده کنیم تا ضمن مقایسه هر یک، دندانپزشکان و مخاطبان گرامی بتوانند سوال هایشان را در این باره دریافت کنند.
ادهزیو و ادهیژن
انجمن آزمون و مواد آمریکا (ADA) کلمه اَدهیژن (Adhesion) به معنای چسبندگی را این گونه تعریف می کند: وضعیتی که طی آن دو سطح بر روی یکدیگر و از طریق نیروهای بین سطحی نگاه داشته می شوند.
یک ماده چسبنده (ادهزیو) ، ماده ای است که اغلب مایعی ویسکوز می باشد و هنگام اعمال بر سطوح مواد باعث اتصال دو سطح به یکدیگر شده، تبدیل به مادهای جامد می شود و نیروها را به امتداد فصل مشترک دو سطح منتقل می کند . استحکام چسبندگی یا استحکام پیوند، یعنی میزان مقاومت یک اَدهزیو در برابر بارگذاری. مدت زمانی که این اتصال مؤثر باقی می ماند، تحت عنوان دوام یا Durability نامیده می شود.
- ادهیژن ناشی از جذب سطحی یا “adsorbtion “: باند شیمیایی که بین ادهزیو و سطح موردنظر اتصال ما (adherend) میباشد.
- مکانیکی: قفل شدن ادهزیو در بینظمیهای سوبسترا یا سطح باند شونده
- ادهیژن ناشی از انتشار: قفل شدن بین مولکولهای متحرک از قبیل ادهیژن دو پلیمر را گویند وقتی انتهای زنجیره پلیمری میخواهد با پلیمر کناری پیوند برقرار کند، انتشار مولکولهای متحرک بین این دو در اینترفیس بین این دو، باعث اتصالی میشود که به آن ادهیژن ناشی از انتشار میگویند.
- الکتروستاتیک: در این نوع ادهیژن، یک لایه الکتریکی در اینترفیس فلز با پلیمر ایجاد میشود.
تفاوت مکانیسم باندها
در کل در دندان پزشکی سه نوع باند وجود دارد:
- یا مکانیکی است که رزین در دندان نفوذ میکند و رزین تگ ایجاد میشود (نفوذ مکانیکی رزین).
- جذب سطحی است که باند شیمیایی اجزای غیر آلی که هیدروکسی آپاتیت است با اجزای آلی را کلاژن نوع یک میگویند.
- یا انتشاری است که در این مورد، رسوب مواد روی سطح دندان راگویند که در این صورت امکان باند مکانیکی یا شیمیایی مونومرهای رزینی را فراهم میکند. پس یا این سه مکانیسم را داریم یا ترکیبی از این سه مکانیسم.
- در دندانپزشکی ادهیژن الکتروستاتیک نداریم.
برای ادهیژن مناسب باید تماس نزدیکی بین ادهزیو و سوبسترا (مینا و عاج) برقرار باشد و کشش سطحی ادهزیو حتماً باید از انرژی سطحی سوبسترا پایینتر باشد تا یک باند مناسب برقرار شود. اگر یک قطره روغن را روی آب ببینید این زاویه تماس خوب پخش نمی شود و این زاویه تماس، زاویه تماس بزرگی است و برای باند مناسب نیست.
ادهیژن بهوسیله ضخامت عاج باقیمانده، تحت تأثیر قرار میگیرد. هر چه ضخامت باند باقیمانده کمتر، باند ما مهم تر است، پس استحکام باند در عاج عمقی از عاج سطحی کمتر است. فقط یک نوع از ادهزیوها به نام سلف اچ یک مرحلهای ربطی به عمق عاج ندارد. اسمیرلایر سبب پرشدن توبول های عاجی میشوند و اسمیرپلاگ را تشکیل میدهد.
شرکت فروش تجهیزات دندانپزشکی و پزشکی آرکاتجهیز دنت
اسمیرلایر
مطالعات اولیه دیوارههای عاجی پس از آمادهسازی حفره که توسط برنستروم و جانسون (1974) انجام شد، وجود لایه نازکی از زبالهها را به ضخامت 2 تا 5 میکرومتر نشان داد.
در سال 1975 مک کومب و اسمیت برای اولین بار لایه اسمیر را توصیف کردند. آنها با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) یک لایه بی شکل از زباله، با سطحی نامنظم و دانه ای، بر روی دیواره های عاجی ابزاری مشاهده کردند. ضخامت لایه ریز کریستالی نازک و دانه ای ذرات 2-5 میکرومتر بود و روی دیواره کانال بسته بندی شده بود.نویسندگان بیان کردند که «بیشتر تکنیکهای استاندارد ابزار دقیق، دیواره کانالی را تولید میکنند که آغشته شده و پر از زباله بود».
در همان سال Mader et al. خصوصیات مورفولوژیکی لایه اسمیر در دندانهایی که به روش ریشه با فایلهای نوع k ساخته شده و با 25/5% NaOCl آبیاری شده بودند، مورد مطالعه قرار گرفت.لایه اسمیر از دو جنبه مورد بررسی قرار گرفت. جنبه اول “از پایین” به لایه اسمیر و دومی از طرف. فتومیکروگراف های به دست آمده توسط SEM نشان داد که لایه اسمیر از دو جزء همریز تشکیل شده است. این لایهها بهعنوان یک لایه سطحی نازک به ضخامت 1-2 میکرومتر توصیف میشوند که روی لایهای متراکم پوشانده شده است و یک لایه دوم که تا فواصل تا 40 میکرومتر به داخل لولههای عاجی نفوذ میکند. مواد بسته بندی شده ساختارهای انگشت مانندی را نشان می دهد که از دیواره کانال به داخل لوله ها بیرون می زند.
نسل های مختلف باندینگ (ادهزیو)
ادهزیو ها نیز مانند هر ماده ی دیگری که در علوم مختلف کشف و با مرور زمان و مطالعه و آزمایش، دارای فاکتورهای بهتری شد و از فاکتورهای ضعیف آن کاسته شد، دارای یک سیر تکاملی هستند که به شرح هر کدام و چگونگی ابداع آنها می پردازیم.
نسل اول باندینگ
کومونومر فعال سطحی NPG-GMA به عنوان نسل اول سیستم های باند مطرح شد. این ماده باید با کلسیم سطح دندان chelate می شد (باند می شد) و یه باند شیمیایی مقاوم به آب بین رزین و کلسیم ایجاد می کرد. استحکام باند آن بین ۲-۳MPa و بسیار پایین بود.
نسل دوم باندینگ
از یک ماده فسفات-استر تشکیل شده بودند (HEMA in ethanol , Phenyl-P) و مکانیسم باند آنها بر حسب واکنش قطبی بین گروه های فسفات دارای بار منفی رزین و کلسیم دارای بار مثبت اسمیرلایر بود. علاوه بر مشکلاتی که ناشی از اتصال است، اسمیرلایر در این ها ایجاد می شد.
این گروه هیدروفیل ندارند(عاجی که ماهیتش هیدروفیل است) و چون گروه هدروفیل نداشتند نمی توانستند درون عاج به خوبی نفوذ کنند و نمی توانستند عاج را خیس کرده و در تمام عمق اسمیرلایر نفوذ کنند. در نتیجه پیوند خوبی برقرار نمی کردند. باندی که به این روش ساخته می شد واکنش بین کلسیم و اسمیرلایر بود و زاویه تماس بزرگ می شد.
شرکت فروش تجهیزات دندانپزشکی و پزشکی آرکاتجهیز دنت
نسل سوم باندینگ
ایده اچ کردن با اسیدفسفریک از اینجا شروع شد و تا قبل از اسیدهیدروکلریک استفاده می شد. این ها تا حدودی ماهیت هیدروفوب داشتند و استحکام باند باز هم خیلی بهبود پیدا نکرد. در اولین ماده باندینگ که در نسل سوم ها بود از HEMA استفاده کردند که مونومر ۱۰ کربنه به نام ۱۰-MDP و اجزای هیدروفوب بلند و هیدروفیل کوتاه داشتند.
آماده کردن اسمیرلایر با بکاربردن نوعی محلول که ترکیبی از اسیدمالئیک ۲/۵% و HEMA 55% و مقادیر ناچیزی متاکریلیک اسید بود، در Scotch Bond2 انجام شد. Scotch Bond2 اولین سیستم باندی که پذیرش مقدماتی و کامل ADA (انجمن دندانپزشکی آمریکا) را توانست کسب کند، باند نسل سوم بود. که اسمیرلایر را تا حدودی تغییر می داد و مقداری از عاج بین توبولی را دمینرالیزه می کرد، یعنی اسمیرلایر را کامل بر نمی دشت.
برداشت اسمیرلایر با EDTA در سیستم Gluma روش مناسبی نبود زیرا Gluma حاوی گلوتارآلدهید ۵% و HEMA 35% بود که با استقرار کامپوزیت روی رزین unfilled کیور نشده، مشاهده شد که مخدوش می شود.
*باندینگ های نسل اول تا سوم منسوخ شده و در بازار موجود نمی باشند.
نسل چهارم باندینگ
ادهزیوهای دومرحله ای Etch&Rinse
ادهزیوهای نسل ۴ که گلد استاندارد ما هستند، Etch&Rinse های سه مرحله ای نسل ۴، به آنها اصطلاحا total Etch می گویند یعنی هم مینا و هم عاج را اچ می کند. این مواد ۳ جزء دارند:
- شامل یک ژل اسید فسفریک که عاج و مینا را با آن اچ می کنیم، می شوریم و خشک می کنیم.
- یک پرایمر که یک بطری جدا است و حاوی مونومرهای هیدروفیل در حلال اتانول و استون و آب است.
- یک بطری باندینگ که از یک رزین filled یا unfilled به عنوان باندینگ استفاده می کنند و به آن ادهزیو می گویند و حاوی ترکیبی از مونومرهای هیدروفوب Bis-GMA و هیدروفیل HEMA می باشد.
کاربرد اسید در نسل ۴ هنگامی که بر روی عاج استفاده شد، مشخص گردید که برخلاف نمونه های قبلی، اسمیرلایر را تا حدودی به صورت پارسیل (نسبی) یا کامل برمی داشت. عاج زیر را دمینرالیزه می کرد و عاج اینترتوبولار و پری توبولار دمنیرالیزه می شد و توبول ها باز می شدند. پس شبکه متراکم کلاژن اکسپوز می شد و باعث می شد یه نوع میکروتخلخل (microporosity) درعاج اینترتوبولار ایجاد می شد که میزان دمینرالیزاسیون عاج ۵/۷ میکرومتر بدست می آمد. این عدد بستگی به نوع اسید و مدت زمان کاربرد اسید و غلظت دارد.
باندینگ نسل پنجم
به این نوع ادهزیوها، هم باز هم total Etch می گویند و Etch&Rinse های دو مرحله ای هستند. در نسل ۴ دیدیم که سه مرحله داشت و کارکرد آن در کلینیک سخت می باشد و باید پرایمر زده شود و باندینگ را جداگانه زده شود.
نسل ۵ برای تسهیل این عمل بوجود آمد، اما استحکام باند با اینکه به مینا نزدیک می شودبه مراتب از نسل ۴ کمتر است. به این ها one bottle می گویند چون پرایمر و ادهزیو داخل یک بطری است، اما مینا و عاج را باید جدا اچ بکنید. نسل ۵ همان باندهایی است که به طور روتین در بخش ها استفاده می شود.
نکته: باندینگ های نسل ۴ و ۵ از سیستم توتال اچ تبعیت می کنند یعنی ابتدا مینای دندان و عاج به صورت جداگانه اچینگ می شوند سپس پس شستشو داده می شوند تا لایه اسمیر(اسمیرلایر) حذف شود.
مثال: Prime & Bond NT (Dentsply), One Step (Bisco), Optibond Solo (Kerr), Scotch Bond I (3M), Excite (Vivadent), Adper Single Bond 2 (3M), Ultimate (Dentonics, Master-Dent)
نسل شش، هفت و هشت دارای سیستم سلف اچ می باشند و نیازی به اچینگ جداگانه مینا و عاج دندان نیست و اچینگ و پرایمینگ همزمان در مینا و عاج صورت می گیرد و دیگر نیازی حذف لایه اسمیر نمی باشد زیرا لایه اسمیر مدیفاید (Modify or Disolve) می گردد.
باندینگ نسل ششم
سیستم های دو مرحله ای سلف اچ
به این نوع کاندیشنرهایی که نیاز به شستشو ندارند یا اچ های خودپرایم کننده هم می گویند، چون همزمان هم مینا و عاج را اچ می کند و هم پرایم می کند و برخلاف پرایمر های اصلی نیاز به شستشو ندارند و مراحل شستشو در این ها حذف می شود. تا به این مرحله سیر تکاملی مواد باندینگ را به طور کامل توصیف کردیم و دیدیم که تکنیک باندینگ راحت تر شد و مراحل شستشو و خشک کردن حذف شد و احتمال overdry و overwet کاهش پیدا می کند چون نه بیش از حد با پوار خشک می کنید و نه نیاز به wet مجدد دارید.
آب در این مواد چند کار انجام می دهد. در جزء باندینگ این مواد آب وجود دارد. هم برای یونیزه شدن و هم برای دمینرالیزاسیون عاج، آب نیاز است. ( وجود آب سبب کاهش حساسیت SEP (سلف اچ ها) به درجه رطوبت و سوبسترا شده.اما آن ها را به تخریب هیدرولیتیک ناشی از عدم ثبات شیمیایی مستعدتر می سازد.) SEP (سلف اچ ها) از لحاظ pH به ۳ دسته تقسیم می شوند:
- Mild
- Moderate
- Aggressive
نوع Mild تمایل دارند یک باند عاجی مستحکم ایجاد کنند اما باند مینایی ضعیفی دارند. ولی در Aggressive برعکس است و با مینا خوب باند می شود ولی با عاج باند خوبی نمی دهد.(باندی که برای ما مهم است باند عاجی است.)
موفقیت کلینیکی Mild ها به خاطر مونومرMDP هستند. این مونومر با هیدروکسی آپاتیت، بدون دکلسیفیکاسیون، یک باند شیمیایی می دهد. همچنین برخلاف ۴-META و Phenyl-P در آب ثبات بیشتری دارد.
مثال: Optibond Solo plus (Kerr), SPE One step plus (Bisco) Tenure Unibond (Denmat), Adhese (Vivadent), Adper Prompt L-Pop (3M), One-up bond F (Tokuyama), Touch & Bond (Parkell), Xeno III (Dentsply), Clearfil Liner Bond F (Kuraray), Single Bond Universal (3M)
شرکت فروش تجهیزات دندانپزشکی و پزشکی آرکاتجهیز دنت
باندینگ نسل هفتم
ادهزیو یک مرحله ای سلف اچ
– یک مرحله ای
– کاندیشنر و پرایمر در یک بطری
– قدرتی بین ۱۸ تا ۲۵ مگاپاسکال
مثال: iBond (Heraeus Kulzer), Adhese Pen (Vivadent), Ultimate SE (Dentonics, Master-Dent)
ادهزیو یک مرحله ای سلف اچ
برخلاف سیستم های ادهزیو که یک باندینگ با ویسکوزیته کم و کیور متوسط دارند، به این نوع all in one می گویند. یعنی پرایمر و باندینگ توی یه bottle قرار دارد که با کامپوزیت قبلی تماس برقرار میکند. این مواد مونومرهای کیور نشده و مونومر های اسیدی دارند. این مونومرها هیدروفیل اسیدی کیور نشده است که این باعث می شود تا حدودی با کامپوزیت های سلف کیور ناسازگار باشد.
همچنین تمایل دارند یک غشای نیمه تراوا ایجاد کنند پس باعث می شود تخریب هیدرولیتیک در آنها بیشتر شود. این مواد باید به اندازه کافی اسیدی باشند تا مینا را دمینرالیزه کنند و به اسمیرلایر نفوذ کنند. همچنین به قدری هیدروفیل هستند که تمایل آنها را در تخریب ناشی از آب مستعدتر می سازد. در ضایعات کلاس V وقتی می خواهند باند را بررسی کنند، معمولا یک دندان غیر پوسیده انتخاب می کنند، یعنی کلاس V غیر پوسیده. در سیر تکامل باندها مشاهده شد که در باند نسل ۴ گیر بیش از ۹۰% دارد. بیشترین باندی است که می تواند مورد پذیرش ADA باشد.
در مرحله مطالعاتی مشاهده شد که نسل هفت ها، تطابق رنگ و staining مارجینال و تطابق مارجینال بسیار ضعیفی دارند. ادهزیو های سلف اچ یک مرحله ای سیل مناسبی برای عاج عمقی فراهم نمی کنند. با یادآوری مطالب قبلی می توان گفت این مواد از عاج متاثر نمی شوند و تراوش و نفوذپذیری مایع را در ماورای ادهزیو مورد نظر همچنان داریم و قطرات ریز مایع بر روی سطح ادهزیو ایجاد می شود.
باندینگ نسل هشتم (یونیورسال)
اخیرا تولید کنندگان مواد دندانی، نوع جدیدی از ادهزیوها را با نام باندینگ های یونیورسال معرفی کرده اند که در واقع نسل هشتم هستند و می توانند به صورت total Etch و هم به صورت self Etch استفاده شوند. در این سیستم، اچ، پرایمر و باندینگ در یک بطری قرار دارند که این امر به ساده تر شدن فرآیند کار کمک شایانی می کند. نکته: نسل های ۶ و۷ و۸ از سیستم اچ سلف تبعیت می کنند و اچینگ و پرایمینگ عاج و دندان به طور همزمان صورت می گیرد.
مثال: GC G-Premio BOND
خرید انواع باندینگ از آرکا تجهیزدنت
نکاتی در رابطه با فرآیند wet کردن
برای سیستم های باندینگ بدون آبی که بیس استون دارند یعنی حلال آنها استون است، سطح عاج را باید مجدد wet کنیم که استحکام باند بهتر شود. اگر عاج را خیلی خشک کردیم با یک عامل Re-wetting agent انجام می گیرد. این کار باعث می شود استحکام باند حفظ و شبکه کلاژن تا حدودی ارتقا پیدا کند.
استحکام آن در حد باندینگ مرطوب می شود. حین خشک کردن با هوا، آبی که فضاهای اینترفیبریلار را پر کرده تبخیر می شود. بعد کلاژن ها روی هم کلاپس می کنند و حجم آنها یک سودم حجم اولیه می شود. با بررسی زیر میکروسکوپ مشاهده شد که ادهزیو مورد نظر به خوبی نمی تواند در عاج نفوذ کند. وقتی عاج را خیلی خشک کردیم اگر با آب wet کنیم.ماتریکس کلاژن دوباره انبساط پیدا میکند و ابعاد آن شبیه شبکه دهیدراته اولیه میشود.